Krzyżówka statystyczna
Historia krzyżówek ma już ponad sto lat. Za pomysłodawcę tego typu rozrywki intelektualnej uznaje się Arthura Wynne’a, pracownika „działu sztuczek i kawałów” gazety New York World. Pierwszą krzyżówkę z 32 hasłami zamieścił w niedzielnym dodatku Fun (Zabawa) do New York World z dnia 21 grudnia 1913 r. Była ona wzorowana na grze towarzyskiej, w którą grywał jego dziadek, początkowo nazywana krzyżem słów w kształcie rombu. Później nazwa została zamieniona na krzyż-ówkę, a następnie w wyniku przypadkowej literówki został usunięty łącznik i stała się krzyżówką. Arthur Wynne dodał także inne innowacje do krzyżówki, m. in. układanki poziome i pionowe oraz puste czarne kwadraty. Łamigłówka Wynne’a spotkała się z dużym entuzjazmem ze strony czytelników. W ciągu kilku lat krzyżówki zaczęły się pojawiać w wielu amerykańskich gazetach. Pierwsza gazeta z samymi krzyżówkami Crossworld puzzle została wydana w 1924 roku i szybko stała się bestsellerem (w ciągu miesiąca rozeszła się w nakładzie ponad pół miliona egzemplarzy). Zawierała 50 wybranych łamigłówek, jakie do tej pory zostały opublikowane w dodatku Fun do New York World. Po wielkim sukcesie pierwszego pisma z krzyżówkami pomysł rozprzestrzenił się na Wielką Brytanię i niedługo potem na całą Europę. W Polsce pierwsza krzyżówka została opublikowana w Kurjerze Warszawskim z 31 stycznia 1925 roku pod nazwą „łamigłówka krzyżowa”. Nie podano nazwiska jej twórcy. Redakcja, kierowana przez Karola Hoffmana ufundowała nagrody dla pierwszych 5 osób, które nadeślą poprawne rozwiązanie. „5 cennych nagród, w tej liczbie kwartalna prenumerata Kurjera i nagrodzone dzieło Żeromskiego Wiatr od morza. Termin, wyjątkowo, 2-tygodniowy". Tydzień później w warszawskim tygodniku Ilustracja pojawiła się łamigłówka ułożona przez szachistę Kazimierza Makarczyka. To właśnie ten autor jako pierwszy użył terminu krzyżówka. Wkrótce szarady zaczęły publikować także inne polskie gazety. W 1926 w Warszawie zaczął wychodzić tygodnik Labirynt, zbierający różnego rodzaju szarady umysłowe, rebusy i krzyżówki.Główny Urząd Statystyczny w swojej historii edytorskiej pierwsze cztery krzyżówki opublikował na łamach czasopisma Statystyk Terenowy w numerach 11, 12, 14 i 16 z 1966 r. Ta propozycja miała posłużyć wzmocnieniu kontaktu ze statystykami w terenie. Autorem krzyżówek była osoba podpisująca się pseudonimem Joter.
Tematyka i końcowe hasło odnosiło się do zagadnień statystycznych. Zamieszczane w krzyżówkach określenia statystyczne miały być sprawdzianem opanowania terminologii. Ostatnia z łamigłówek nosiła indywidualny tytuł Krzyżówka z życzeniem. Za prawidłowe rozwiązanie Redakcja przyznawała 10 nagród i były to oprawiony tom Statystyka Terenowego z 1966 r. (za I miejsce), dwa Roczniki Statystyczne 1966 r. (za II i III miejsce) oraz siedem Małych Roczników Statystycznych 1966 r. (za miejsca od IV do X). Zaniechano jednak publikowania krzyżówek ze względu na malejącą liczbę nadsyłanych do redakcji rozwiązań. Obecnie GUS i US coraz częściej publikują w mediach społecznościowych i na swoich stronach internetowych różnego rodzaju łamigłówki, m.in. przy okazji promocji powszechnych spisów ludnościowych i rolnych, bądź w ramach edukacji statystycznej.