23 kwietnia - Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich
GAWĘDA O KSIĄŻKACH I CZYTELNIKACH / Jarosław Iwaszkiewicz. - Wyd.3. - Warszawa : Stowarzyszenie Księgarzy Polskich, 1985. – [3],60 s. : fot., portr. ; 8 x 6 cm
Jarosław Iwaszkiewicz (1894-1980) był znakomitym pisarzem, dziennikarzem i kulturoznawcą, współtwórcą grupy poetyckiej Skamander, współpracownikiem Wiadomości Literackich oraz wieloletnim redaktorem naczelnym Twórczości, jednak, co godne podkreślenia, także wytrawnym kolekcjonerem tego, co kochał i cenił najbardziej – książek.Książki odgrywały w życiu Jarosława Iwaszkiewicza bardzo istotną rolę, co potwierdza jego twórczość m. in. Rozmowy o książkach, Ludzie i książki, Gawęda o książkach i czytelnikach, jak i deklaracja, głosząca, że książka jest skarbem „przeciętnego obywatela”. Zbiór zgromadzony przez pisarza i osoby mu bliskie liczył 15 575 książek i czasopism oraz 3230 pozycji muzycznych. Szeroki zakres tematyczny zbioru świadczy o różnorodności zainteresowań pisarza oraz jego ogromnej wrażliwości na literaturę i muzykę. Biblioteka była warsztatem pracy pisarza, ale przede wszystkim źródłem przeżyć intelektualnych i emocjonalnych, bo dla Jarosława Iwaszkiewicza czytanie było pasją całego życia. Pozycja Gawęda o książkach i czytelnikach jego autorstwa opowiada o tym czym są dla niego książki, jak istotne jest czytanie i jak bardzo kocha swój księgozbiór. Kocham książkę nie dlatego, że jest piękna zewnętrznie, ale dlatego, że wprowadza mnie w swój własny świat, odkrywa we mnie, nie na zewnątrz mnie, bogactwa, których nie przeczuwałem (…) Milczenie książki jest tym elementem, który na nas najwyraźniej działa Milczenie to - to jest czara, którą możemy napełnić własną treścią, własną wyobraźnią. Kino, telewizja narzucają nam obraz, nie pozwala go uzupełnić na swój sposób. Książka utwierdza naszą indywidualność, wybrania naszą osobowość przed atakiem wszystkiego, co brutalne, hałaśliwe, napastliwe w naszej dzisiejszej kulturze (J. Iwaszkiewicz, Gawęda o książkach i czytelnikach, s.21).
Prawdziwych wielbicieli czytania można spotkać i dzisiaj, chociaż według autora czytelnictwo jest sztuką. Jak każdej sztuki nie można się tego nauczyć! To wzbiera w człowieku niby natchnienie (J. Iwaszkiewicz, op. cit., s.16).Dla wielu jest to jednak świetna rozrywka i sposób na spędzenie czasu wolnego. Ktoś może powiedzieć, że sztuka czytania, a tym bardziej tradycyjnej, papierowej książki to przeżytek, jednak kto pozna jej urok i odda się tej pasji podobnie jak J. Iwaszkiewicz będzie cenił książkę już zawsze. Niedawno rozgadałem się z moim literackim przyjacielem na temat czytelnictwa i doszliśmy do dość pesymistycznych wniosków mianowicie wydało nam się, że nasze czytanie książek jest czymś przestarzałym i skazanym na zagładę w naszym przyszłym atomowym i cybernetycznym świecie. Po części jest tak może. Może stąd pochodzą wszystkie biadania o przeżyciu się powieści, może dlatego tak mało zainteresowania budzi prawdziwa dobra proza, może stąd pochodzą gorączkowe poszukiwania jakiejś nowej literatury, która by przykuwała mocniej uwagę czytelnika. Niewątpliwie książka przeżywa jakiś tam swój kryzys. Ale nie trzeba się bawić w proroctwa, a zwłaszcza nie ulegać panice na żadne tematy, a tym bardziej na tematy książkowe.(…). Zanim jeszcze stanie się przeżytkiem (…) jeszcze jej kult, zamiłowanie do czytania może odegrać wielką rolę w naszym życiu kulturalnym (J. Iwaszkiewicz, op. cit.,s.5-7). Powyższe sformułowanie J. Iwaszkiewicza napisane 63 lata temu (pierwsze wydanie Gawędy … ukazało się w 1959 r.) nie traci nic ze swojej aktualności. Książka i proces czytania jest rozwojem świadomości czytelników, rozszerzeniem ich horyzontów oraz wzbudzaniem emocji. Czytelnictwo według corocznie prowadzonych badań przez Bibliotekę Narodową ciągle spada, ale też, co istotne, można spotkać prawdziwych wielbicieli czytania. Zapewne tych co nie czytają jest o wiele więcej, ale miłośnicy książek też są i chcą dzielić się swoimi odczuciami z czytania z innymi. Wzruszeniem nad szczęśliwym końcem, wyrażoną łzami bezsilnością nad trudnym losem bohaterów, uśmiechem wywołanymi dialogami czy silniejszym biciem serca w związku z zagadkami kryminalnymi. To wszystko może być udziałem każdego, kto wejdzie w ten nieoczywisty świat i da się wciągnąć do rozmowy z książką i o książce, bo wszystko co porusza, budzi kontrowersje czy wywołuje zdecydowane oceny warte jest poznania.