129. rocznica urodzin prof. Mikołaja Kajetana Olekiewicza
Mikołaj Olekiewicz żył w latach 1896-1971. Był matematykiem, filologiem oraz wybitnym specjalistą w dziedzinie zastosowań statystyki matematycznej w naukach biologicznych. W 1916 r. ukończył szkołę powszechną i gimnazjum w Mińsku. Po przerwie spowodowanej wojną i rewolucją, w 1922 r. wstąpił na Uniwersytet Warszawski, gdzie studiował matematykę i logikę. Dzięki stypendium Fundacji Kościuszkowskiej w latach 1924-25 kontynuował studia w zakresie statystyki i psychologii na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. W 1926 r. zdał egzamin doktorski. Dalsze lata spędził również w Ameryce, pogłębiając wiedzę z dziedziny statystyki i jej praktycznych zastosowań. W latach 1929–1930 był zatrudniony w Biurze Analiz Statystycznych (Statistical Research Bureau) na Uniwersytecie Columbia na stanowisku statystyka. Następnie na zaproszenie rządu meksykańskiego, w latach 1930–1932, podjął pracę w Ministerstwie Opieki Społecznej Meksyku. Zajmował się organizacją badań statystycznych i psychotechnicznych. W 1932 r., po powrocie do kraju, został zatrudniony w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego (dzisiejsza AWF), jako wykładowca i konsultant w dziedzinie statystyki matematycznej oraz jej zastosowań w psychologii. Tę działalność przerwał wybuch wojny w 1939 r. W latach 1939–1942 uczony przebywał we Lwowie, gdzie znalazł zatrudnienie w Akademii Handlu Zagranicznego na stanowisku starszego lektora języka angielskiego. Do Warszawy wrócił w roku 1942 r. Do końca wojny zajmował się tajnym nauczaniem, udzielał lekcji z matematyki i języka angielskiego. Po upadku powstania warszawskiego uciekł z transportu w czasie ewakuacji ludności cywilnej. Przebywał na wsi aż do wyzwolenia Warszawy. W kwietniu 1945 r. osiadł w Lublinie i został zatrudniony na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej jako lektor języka angielskiego a od 12 lipca 1945 r. jako zastępca profesora statystyki matematycznej. W tym samym roku brał udział w konferencji UNESCO w Londynie jako członek delegacji polskiej. W latach 1946–1948 przebywał w Stanach Zjednoczonych jako przedstawiciel Ministerstwa Oświaty. Zajmował się tam pomocą dla polskich szkół wyższych i innych instytucji naukowych. Do jego obowiązków należało zbieranie literatury naukowej po wojennych zniszczeniach zbiorów w Polsce. Po powrocie do kraju podjął obowiązki w Katedrze Statystyki Matematycznej UMCS i pracował tam do 1966 r. W 1954 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. Zawnioskowano o pominięcie przewodu habilitacyjnego Mikołaja Olekiewicza dlatego, że w kraju nie było jeszcze specjalistów, którzy zrecenzowaliby jego dorobek w pionierskiej na polskie warunki dziedzinie. Oprócz matematyki interesował się psychologią, antropologią, biologią, naukami medycznymi i genetyką. Współpracował z Polską Akademią Nauk, uczelniami rolniczymi, uniwersytetami i innymi placówkami badawczymi. Prowadził wykłady z rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii UMCS. Bogatą działalność naukową prof. Olekiewicza można podzielić na trzy dziedziny: rozwinięcie metodologii matematyczno-statystycznej w dziedzinie teorii estymacji oraz rozwijanie statystyki matematycznej jako narzędzia wykrywania prawidłowości zachodzących w przyrodzie, konkretne zastosowanie metod statystycznych do różnych badań biologicznych oraz studia nad prawidłowością i przypadkowością w przyrodzie żywej. Publikacje Profesora dostępne są w zbiorach Centralnej Biblioteki Statystycznej.
