125. rocznica urodzin prof. Edwarda Rosseta
Edward Rosset, wybitny polski demograf, żył w latach 1897-1989. W 1916 r. uzyskał maturę w Gimnazjum Filologicznym Bogumiła Brauna, a przez kolejne cztery lata studiował na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Szczególnie zainteresował się statystyką, którą wykładał prof. Ludwik Krzywicki. Po ukończeniu studiów i powrocie do Łodzi w 1922 r., podjął pracę w Wydziale Statystyki Urzędu Miejskiego, gdzie wkrótce objął stanowisko naczelnika, które pełnił do końca lat 40. Jako pierwsze poważne opracowanie badawcze, którego był współautorem uznaje się Statystykę m. Łodzi 1918–1920. Drugą ważną publikacją w dorobku Edwarda Rosseta, było opracowanie i wydawanie od 1923 r. Rocznika statystycznego miasta Łodzi. Dzięki gromadzonym przez Wydział Statystyki materiałom publikował liczne artykuły i książki zawierające m.in. informacje o trudnych warunkach życia i sytuacji zdrowotnej w tym mieście przemysłowym. Interesował się także wpływem wojny na kształtowanie się stosunków i procesów ludnościowych oraz odrodzonymi po wojnie krajami bałtyckimi, w szczególności Estonią. Ważnym wydarzeniem w karierze badawczej Edwarda Rosseta był udział w Międzynarodowym Kongresie Demograficznym, który obradował w Rzymie w roku 1931. Po utworzeniu w Łodzi filii Wolnej Wszechnicy Polskiej został powołany do grona współpracowników w roku akademickim 1929/30. Pracował jako asystent, a następnie docent, prowadząc wykłady ze statystyki, demografii i polityki ludnościowej. Po wybuchu II wojny światowej Edward Rosset stracił pracę, mieszkanie i zmuszony został do opuszczenia rodzinnego miasta. Przeniósł się do Warszawy, gdzie cały okres okupacji spędził w ukryciu, w skrajnym niedostatku. Niezwykle intensywną działalność organizacyjną, dydaktyczną i naukową podjął prof. Rosset po zakończeniu wojny. Utworzył dwie katedry statystyki: na Uniwersytecie Łódzkim i w Wyższej Szkole Ekonomicznej. Po połączeniu w 1961 r. obu tych uczelni powstała Katedra Demografii i Statystyki, pozostająca w strukturze Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Edward Rosset był kierownikiem tej katedry, aż do przejścia na emeryturę. W 1947 r. na podstawie dysertacji Prawa demograficzne wojny został doktorem. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1958 r., a zwyczajnego w 1963 r. Pracując w uczelniach łódzkich, równolegle z działalnością dydaktyczną i badawczą, kształcił młode kadry w dziedzinie demografii. Był promotorem w kilkunastu przewodach doktorskich. Uczestniczył także w pracach Rady Głównej przy Ministrze Szkolnictwa Wyższego jako członek Sekcji Ekonomicznej Rady. Zajmował się tam między innymi sprawami programowymi. Wykładał także na uczelniach zagranicznych m. in. na Uniwersytecie Wiedeńskim oraz w Belgradzie, Berlinie, Bukareszcie, Florencji, Moskwie, Pradze, Rzymie i Sofii. Nieocenione są zasługi prof. Edwarda Rosseta dla organizacji i rozwoju badań demograficznych w Polsce. Był członkiem Polskiej Akademii Nauk. Z jego inicjatywy powołany został Komitet Nauk Demograficznych PAN, któremu przewodniczył przez kilka kolejnych kadencji. Uczestniczył w polskich i międzynarodowych konferencjach m.in. Kongresie Demograficznym w Rzymie (1931), Międzynarodowym Sympozjum Demograficznym w Smolenicach (dzisiejsze Czechy, 1961), Budapeszcie (1962), Zakopanem (1964) i Liége (1973). Był też organizatorem I Ogólnopolskiej Konferencji Demograficznej w Zakopanem (1966). Dzięki staraniom profesora w 1963 r. powstały Studia Demograficzne, będące organem Komitetu Nauk Demograficznych PAN. Edward Rosset przez 25 lat był redaktorem naczelnym tego czasopisma. Przez wiele lat był także redaktorem naczelnym serii ekonomicznej Zeszytów Naukowych Wyższej Szkoły Ekonomicznej, a potem Uniwersytetu Łódzkiego. Dorobek Profesora to liczne artykuły, monografie, recenzje, raporty, ekspertyzy, w tym kilkanaście książek. Przedmiotem dociekań uczonego były między innymi zagadnienia dotyczące procesu starzenia się ludności, demografii Polski współczesnej oraz perspektyw demograficznych naszego kraju, wybranych procesów i zjawisk (np. eksplozji demograficznej) w obszarze reprodukcji ludności, demografii regionalnej i teorii demografii. Fundamentalnym do dzisiaj dziełem, traktującym o przyczynach i różnorodnych następstwach procesu starzenia się społeczeństw, była wydana w roku 1959 praca Proces starzenia się ludności. Ostatnią wielką monografią, wydaną za życia profesora w 1986 r. były Rozwody. W tej pracy Edward Rosset, choć nie odrzucał całkowicie rozwodu jako sposobu rozwiązywania skrajnych konfliktów w małżeństwie, był orędownikiem trwałych związków, a masowość zjawiska rozwodów w wielu krajach współczesnego świata kwalifikował jako przejaw patologii społecznej. Liczne opracowania autorstwa prof. Rosseta dostępne są w zbiorach Centralnej Biblioteki Statystycznej.
