Rok 2025 - upamiętnienie 80. rocznicy odbudowy Warszawy
Miasto zaczęło odradzać się dzięki niezwykłemu wysiłkowi podjętemu przez Warszawiaków i mieszkańców całej Polski. Kluczowym dokumentem był wydany 24 maja 1945 r. Dekret o odbudowie m.st. Warszawy i powołanie Biura Odbudowy Stolicy. Praca wielu specjalistów pozwoliła nie tylko na zaprojektowanie nowych budynków wzniesionych na miejscu ruin, ale także wyjątkową w skali świata odbudowę warszawskich zabytków – Starego i Nowego Miasta, Traktu Królewskiego, Łazienek oraz pomników, m.in.: Mikołaja Kopernika, Adam Mickiewicza, Fryderyka Chopina a także kolumny Zygmunta III Wazy. Było to możliwe dzięki zaangażowaniu Wydziału Architektury Zabytkowej, kierowanej przez prof. Jana Zachwatowicza. Dowodem uznania dla tych działań było wpisanie historycznego centrum Warszawy na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO we wrześniu 1980 r.
W związku z upamiętnieniem rocznicy odbudowy Warszawy w stolicy odbędzie się wiele wydarzeń artystycznych, kulturalnych i naukowych. Jednym z ważniejszych będzie premiera w Operze Narodowej pierwszej opery o Warszawie stworzonej na podstawie książki Najpiękniejsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949 Grzegorza Piątka (Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2020), nagrodzonej m.in. Nagrodą Literacką m.st. Warszawy i Nagrodą Historyczną m.st. Warszawy oraz nominowanej do Nagrody Literackiej Nike. Autorem libretta jest Beniamin Bukowski, a kompozytorem – Cezary Duchnowski. Premiera spektaklu planowana jest na 19 września 2025 r. w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej, a wyreżyseruje go Barbara Wiśniewska. Muzykę wykona Sinfonia Varsovia pod batutą dyrygenta Bassema Akikiego. Wystawienie opery związane jest z otwarciem sezonu 2025/26 w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej, z jednoczesną inauguracją 67. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień.
W 80. rocznicę rozpoczęcia odbudowy Warszawy odbędą się też konferencje poświęcone odbudowie zabytków stolicy, a także spacery i programy edukacyjne.
Maria Ginter (1922-2011), to polska pisarka, rzeźbiarka, malarka i sportsmenka, we wrześniu 1939 sanitariuszka, potem uczestniczka konspiracji, więzień Pawiaka, łączniczka w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie była furmanem, przez blisko rok woziła gruz i cegły, ale przede wszystkim zastępowała brakujące środki lokomocji miejskiej, obsługując regularnie konny "tramwaj" na trasie Piaseczno-Warszawa. Jako pierwsza kobieta w Polsce była zawodowym kierowcą ciężarówki. W książce Galopem pod wiatr wspominała okres odbudowy Warszawy jako czas niezwykłej determinacji:
Na wieść, że Warszawa wolna, wysiedleńcy zapragnęli powrotu. Nie zrażeni faktem, że miasto nie istnieje, domy spalone i zburzone, spieszą przekonać się o tym na własne oczy. Niekończące się tłumy ściągają wszystkimi drogami. Wszelkimi możliwymi środkami lokomocji. Nikt nie wierzy, że można zrównać z ziemią milionowe miasto. Każdy się łudzi, że zamieszka gdzieś kątem. Że znajdzie chociaż ślady swego dawnego życia. Wielu, stanąwszy przed domem, z którego pozostała tylko kupa gruzów, odchodzi zrezygnowanych. (...) A jednak nie zrażeni niczym warszawiacy twardo zdecydowali, że stolica musi pozostać na miejscu. Z niesamowitą energią i przedsiębiorczością wprowadzają życie, które kipi z dnia na dzień z coraz większą werwą. Jest to gremialny i spontaniczny ciąg ludzi, którzy ukochali to miasto ponad wszystko, którzy solidarnie stanęli do walki o jego wolność i którzy wskrzeszają je wbrew wszelkiej logice. Niemcy postanowili, że Warszawy nie będzie. Warszawiacy temu zaprzeczyli.
Decyzja Rady Miasta st. Warszawy o obchodach 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy Warszawy nie tylko upamiętnia ogromny wysiłek, jaki włożono w odbudowę Warszawy po zniszczeniach II wojny światowej, ale także podkreśla społeczną solidarność i patriotyzm mieszkańców, którzy z determinacją przystąpili do podniesienia swojego miasta z gruzów.