6 kwietnia - 100. rocznica urodzin Franciszka Duszeńki, Patrona Roku 2025
Franciszek Duszeńko był wybitnym rzeźbiarzem, profesorem a w latach 1981-1987 rektorem Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. W latach 1942-1944 studiował w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie, w pracowni prof. Mariana Wnuka. Należał do Armii Krajowej. W latach 1944-1945 był więźniem obozów koncentracyjnych Gross-Rosen, Oranienburg i Sachsenhausen. Po wojnie kontynuował naukę, najpierw do 1947 r. w Państwowej Szkole Przemysłu Artystycznego w Łodzi, a następnie studia w pracowni prof. Mariana Wnuka w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie Akademia Sztuk Pięknych) w Gdańsku. Dyplom z rzeźby uzyskał w 1952 r. W latach 1956-2000 prowadził Pracownię Rzeźby na ASP. Z Sopotem, a potem Gdańskiem związał się na całe życie. W 1973 r. otrzymał stopień naukowy profesora nadzwyczajnego, a w 1990 tytuł profesora zwyczajnego. Franciszek Duszeńko był rzeźbiarzem, który poświecił swoją twórczość pracy nad nowoczesną formą pomnika. Była ona dla niego wyzwaniem, które próbował realizować łącząc rzeźbę z przestrzenią, dla której projektował pomnik. Realizacje poprzedzał licznymi szkicami. Założenie pomnikowe miało współgrać z przestrzenią poprzez formę i ideę. W latach 1952-1962 wraz z profesorami Stanisławem Horno-Popławskim, Alfredem Wiśniewskim i Adamem Smolaną brał udział w odtwarzaniu zniszczonych w czasie wojny obiektów rzeźbiarskich Gdańska. Współtworzył z innymi artystami między innymi pomniki: Obrońców Wybrzeża na Westerplatte oraz Ofiar Obozu Zagłady w Treblince. Inne realizacje rzeźbiarza to monumenty: Marii Konopnickiej w Gdańsku, Artylerii Polskiej w Toruniu oraz elementy wystroju plastycznego kościoła św. Józefa w Gdyni-Leszczynkach. W ostatnich latach, kiedy już nie tworzył monumentalnych założeń pomnikowych, profesor Duszeńko skupił się małych formach rzeźbiarskich, rysunkach, szkicach, fragmentach rzeźb. Ostatnie prace Franciszka Duszeńki, cykl Stoły - to nic innego jak blaty kreślarskie, plansze, dykty, na których znalazły miejsce instalacje złożone ze „skrawków życia”, kolaże wspomnień. Prace artysty znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu. 1500 rysunków prezentujących projekty pomników i inne dokonania rzeźbiarskie Franciszka Duszeńki zdigitalizowała i umieściła w Internecie Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku. Oprócz rysunków, uczelnia w ramach projektu Digitalizacja i ewidencja spuścizny po artyście rzeźbiarzu Franciszku Duszeńce przechowywanej w Bibliotece ASP w Gdańsku zeskanowała i zapisała w sposób cyfrowy także 520 fotografii, stanowiących dokumentację dorobku rzeźbiarskiego artysty. Prace można obejrzeć na stronie:
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej z okazji 100 rocznicy urodzin wybitnego rzeźbiarza, oddając hołd jego dokonaniom artystycznym, ustanowił rok 2025 Rokiem Franciszka Duszeńki. Jego sztuka wciąż budzi emocje i przypomina o dramatycznej historii XX wieku. Stanowi ona świadectwo tragicznych losów człowieka, którego lata młodości przypadły na II wojnę światową. Niesie patriotyczne i antywojenne przesłanie (…) przejmujące memento dla potomnych – napisano w Uchwale z dnia 24 lipca 2024 r.