REGIONY ŚWIATA: geografia i geopolityka / Witold J. Wilczyński. – Kraków: Polskie Towarzystwo Geopolityczne, 2021. – 725, [1] s. : il. ; 24 cm. - sygnatura w katalogu CBS : 217 323
W każdej cywilizacji istnieją kultury narodowe, a w obrębie regionów funkcjonują państwa. Główną cechą regionów jest ich spoistość, która wynika z powiązania cywilizacyjnego, sieci współzależności i współpracy łączącej ich poszczególne części, a także z istnienia ośrodków centralnych, które skupiają życie gospodarcze, kulturalne i polityczne, jednak te wszystkie elementy mają charakter dynamiczny i z czasem mogą ulegać transformacjom. Możliwe są gwałtowne zmiany w układzie i znaczeniu poszczególnych regionów. Zaistniałe konflikty zbrojne czy masowe migracje mogą doprowadzić w konsekwencji do upadków narodów i likwidacji dotychczasowego porządku rzeczy. Publikacja autorstwa prof. Witolda J. Wilczyńskiego, zwolennika idei jedności geografii jako dyscypliny humanistycznej, ukazuje regiony ukształtowane podczas procesów historycznych w ramach poszczególnych cywilizacji. Książka prezentuje ich aktualne cechy demograficzne, ekonomiczne oraz sytuację geopolityczną. Monografię podzielono na dwie części. W pierwszej scharakteryzowano sześć regionów tzw. starego świata - Europę, Euroazję, Islam, Indie, Azję Wschodnią oraz Azję Południowo-Wschodnią. W drugiej części zaprezentowano cztery regiony nowego świata, Australię i Oceanię, Amerykę Północną, Amerykę Łacińską oraz Afrykę Subsaharyjską. Podstawą opisu każdego z regionów jest przede wszystkim prezentacja podłoża cywilizacyjnego, zróżnicowania warunków biofizycznych oraz rozmieszczenia złóż surowców mineralnych i miejsca ich eksploatacji. Ich znaczenie strategiczne w ostatnich dekadach przybiera na sile. Tablice dotyczące górnictwa zostały przez autora poszerzone i prezentują wiele zupełnie nieznanych nazw miejscowości, których geopolityczne znaczenie jest jednak bardzo ważne. Interesującą treść naukowego wywodu uzupełnia 90 szkiców kartograficznych. Charakterystyki poszczególnych regionów nie zostały opracowane według jednego schematu. Niektóre opisy zawierają niepowtarzalne w innych częściach globu cechy i dzięki temu całość omówienia zyskuje na wiarygodności. Dla wielu odbiorców książka może wydać się zatem nieuporządkowana, ale ten cel autora był zamierzony, bowiem nacisk położono na ukazywanie związków między różnorodnymi kategoriami zjawisk, starając się unikać encyklopedyzmu. Pokazano zależności charakterystyczne dla geografii, które wyjaśniają rozmieszczenie i cechy poszczególnych zagadnień z wykorzystaniem wiedzy pochodzącej z wielu dziedzin nauk przyrodniczych i społecznych, w tym także nauk politycznych. Opisano także warunki życia społeczności ważne dla geopolityki. Znaczenie regionów w geopolityce wynika z obecności różnorodnych zasobów, obiektów produkcyjnych, skupisk ludności, baz wojskowych, a przede wszystkim ich lokalizacji w stosunku do linii komunikacyjnych, tras przewozowych lub szlaków masowych migracji. To wpływa natomiast na rywalizację między nimi i ustanawianie jednego regionu ważniejszym w danym czasie od drugiego. Geopolityka to dyscyplina stawiająca w centrum swoich zainteresowań państwa i spełnia w stosunku do geografii rolę uzupełniającą. Zamieszczone w książce zestawienia tabelaryczne państw w obrębie poszczególnych regionów, o ile nie podano pochodzenia zawartych w nich danych, stanowią opracowania autorskie, oparte na wielu źródłach i stanowiące dość nowatorskie spojrzenie na prezentowany temat. Po każdym rozdziale publikacji umieszczono spis literatury zalecanej. Obraz regionów świata zaprezentowany przez prof. Wilczyńskiego jest różnorodny, a tym samym z dużymi możliwościami na przyszły rozwój technologiczny. Autor podkreśla także ogromną rolę jaką odgrywa usytuowanie państw i całych cywilizacji na mapie regionów świata i to jak ważne jest ich położenie blisko światowego centrum geopolitycznego, tj. miejsca, gdzie skupione są największe możliwości do działań ekonomicznych, technologicznych, militarnych i demograficznych. Koncepcja geopolityczna biegu dziejów zakłada przemieszczanie się tego centrum poprzez kolejne etapy ewolucji cywilizacyjnej. Autor sugeruje, że biorąc pod uwagę zmiany zachodzące w ciągu XXI w. przyjdzie czas na dominację regionów położonych w basenie Oceanu Indyjskiego, a w dalszej części zaś Afryki. Bez chęci zgłębienia wiedzy geograficznej i geopolitycznej oraz podjęcia próby zrozumienia istniejących zależności między czynnikami, które kształtują wewnętrznie regiony, wszelkie wyobrażenia o współczesnym świecie będą niepełne, co powodować będzie nieporozumienia w życiu publicznym i błędy w działaniach politycznych. Publikacja Regiony świata: geografia i geopolityka jest dobrą lekturą dla wszystkich zainteresowanych. Umożliwia ona spojrzenie na nasz świat z innego punktu widzenia i poznania uwarunkowań, które wpływają na współczesną rywalizację międzynarodową. Oryginalny układ, istotne, ale także mało znane fakty oraz niewątpliwe walory literackie to wystarczające atuty, które zachęcają do zapoznania się z tą książką dostępną w zbiorach Centralnej Biblioteki Statystycznej.
