BILANS ZASOBÓW ZŁÓŻ KOPALIN W POLSCE : wg stanu na 31 XII 2021 r. : praca zbiorowa / pod redakcją Marcina Szuflickiego, Agnieszki Malon, Marcina Tymińskiego ; Państwowa Służba Geologiczna, Państwowy Instytut Geologiczny -Państwowy Instytut Badawczy. – Warszawa : Państwowy Instytut Geologiczny -Państwowy Instytut Badawczy, 2022. – 508 s. ; 24 cm. - sygnatura w katalogu CBS : 217 383
Publikacja Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce to coroczne opracowanie Państwowego Instytutu Geologicznego - Państwowego Instytutu Badawczego. Prezentuje dane dotyczące ponad 14,6 tysiąca udokumentowanych złóż występujących na terenie naszego kraju. Od lat stanowi bardzo ważną część realizowanych przez PIG-PIB zadań państwowej służby geologicznej. Zestawienie ukazuje się od blisko 70 lat, a Państwowy Instytut Geologiczny jest jego wydawcą nieprzerwanie od 1988 roku. Pierwsze wydanie omawianej publikacji, którego inicjatorem był prof. Andrzej Bolewski, ówczesny prezes Centralnego Urzędu Geologii, zostało opracowane w 1953 r., ze stanem informacji na dzień 1 I 1953 r. Podobnie jak w przypadku kolejnego wydania – na dzień 1 I 1954 r. – w dostępnych archiwach nie zachowały się żadne egzemplarze publikacji, o ich istnieniu świadczy jednak informacja zamieszczona w następnej edycji, wydanej w 1955 r. Źródłem danych, niezbędnym do sporządzenia publikacji jest dokumentacja geologiczna złóż, zatwierdzana, a następnie przesyłana przez organy administracji geologicznej – ministra właściwego ds. środowiska, marszałków województw oraz starostów powiatowych – m.in. do Narodowego Archiwum Geologicznego. Informacje na temat ruchu zasobów oraz wielkości wydobycia są przekazywane przez użytkowników złóż w formie formularzy sprawozdawczych. Dla poszczególnych surowców przedstawiono charakterystykę opisową, bilans w formie tabelarycznej oraz mapy z lokalizacją złóż. W rozdziałach dotyczących poszczególnych kopalin znajdują się informacje o rejonach występowania, charakterze złóż, jakości kopalin i ich zastosowaniu oraz tabele z danymi o zasobach na poziomie krajowym i wykazem złóż w układzie regionalnym lub wojewódzkim. Omówiono zatem poszczególne surowce: energetyczne, metaliczne, chemiczne, skalne oraz wody podziemne zaliczone do kopalin. Przyjęty podział na grupy surowcowe umożliwia tylko wskazanie głównego przeznaczenia danej kopaliny, ustalonego w zatwierdzonej dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, ale nie decyduje o jej zastosowaniu. Każdą z kopalin omówiono oddzielnie, bez względu na to, czy występuje ona w postaci samodzielnego złoża czy jako kopalina towarzysząca w złożu innej kopaliny. Złoża węgla kamiennego przedstawiono w podziale na zagłębia, natomiast złoża ropy naftowej i gazu ziemnego zaprezentowano w podziale na regiony i dodatkowo podano powiat. Do 2010 r. dane o eksporcie i imporcie były zamieszczane w osobnym rozdziale publikacji, od roku 2011 są dostępne na witrynie internetowej PIG-PIB. Wiedza na temat stanu zasobów i rozmieszczenia udokumentowanych złóż kopalin jest niezmiernie istotna dla prawidłowego funkcjonowania krajowego przemysłu wydobywczego. Stanowi także kluczowy element realizacji polityki bezpieczeństwa surowcowego kraju. To bogate źródło informacji dla prowadzenia działalności geologiczno-górniczej oraz realizacji zamierzeń administracji państwowej. Dla złóż kopalin objętych własnością górniczą (z wyjątkiem wód podziemnych zaliczonych do kopalin) oraz większości złóż pozostałych kopalin sporządzono mapy poglądowe rozmieszczenia złóż kopalin wg stanu na 31. XII.2021 r. W zależności od zakresu prezentowanych danych mapy wykonano dla obszaru całej kraju lub dla wybranych rejonów. Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce przedstawia w większości rozdziałów również krótkie informacje o zasobach perspektywicznych i prognostycznych danej grupy kopalin. Szczegółowe dane na ten temat zaprezentowano w wydanej w 2020 r. publikacji PIS – PIB Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r. Na stronie internetowej PIG-PIB udostępniane są dodatkowe informacje o poszczególnych grupach kopalin oraz aktualizowane na bieżąco dane wektorowe, a także mapy, wielkość i kierunki importu i eksportu surowców mineralnych. Witryna powstała i jest corocznie aktualizowana na podstawie systemu MIDAS. Na przestrzeni lat opracowywanie i wydawanie bilansu było zadaniem różnych instytucji, zmieniał się jego format oraz zakres tematyczny, pozostaje jednak najistotniejszą publikacją prezentującą informacje o zasobach kopalin. W zbiorach Centralnej Biblioteki Statystycznej publikacja dostępna jest od 1964 r.
