187. rocznica urodzin prof. Witolda Załęskiego | Centralna Biblioteka Statystyczna | GUS - Portal Informacyjny

187. rocznica urodzin prof. Witolda Załęskiego

Witold Załęski był polskim statystykiem, demografem i ekonomistą oraz wykładowcą akademickim. Żył w latach 1836-1908. Szkołę średnią ukończył w Wilnie, a studia w zakresie nauk prawnych i dyplomatycznych odbył na Uniwersytecie w Dorpacie. Po ukończeniu studiów powrócił do Warszawy. Do 1873 r. pracował w jednym z gimnazjów nauczając historii i geografii. Później prowadził zajęcia ze statystyki w Szkole Handlowej Kronenberga oraz wykładał statystykę i ekonomię w Szkole Głównej w Warszawie. W 1876 r. Witold Załęski został kierownikiem nowoutworzonej Sekcji Statystycznej Magistratu m. Warszawy. Przystąpił do reorganizacji sekcji i przekształcił ją z czasem w nowoczesne biuro statystyczne. Stopniowo poszerzał zakres tematyczny badań statystycznych, między innymi o stan i ruch ludności oraz rozwój społeczno-gospodarczy miasta. Informacje publikowano w formie sprawozdań tygodniowych, miesięcznych i rocznych. Witold Załęski podejmował również inne prace naukowo-badawcze z zakresu teorii statystyki, a także statystyki i gospodarki Królestwa Polskiego. Ogłaszał je w łamach czasopism naukowych, głownie w: Ekonomiście, Przeglądzie Tygodniowym, Bibliotece Warszawskiej i Niwie oraz wydawał swoje opracowania jako oddzielne pozycje książkowe. Był także inicjatorem przeprowadzenia spisu ludności Warszawy w 1882 r. Opracował szczegółową tematykę spisu i zadbał o jego sprawną organizację. Wyniki spisu ogłosił w wydawnictwie Rezultaty spisu jednodniowego ludności miasta Warszawy w 1882 roku. Zawierały one dane o liczbie ludności według: wieku, stanu cywilnego, narodowości, wyznania, wykształcenia, mieszkań i zabudowy. Publikacja ta była pierwszym w XIX w. tak obszernym pokazaniem stanu struktury ludności miasta od strony statystycznej. Podczas pierwszego Powszechnego Spisu Ludności Cesarstwa Rosyjskiego z 1897 r., Witold Załęski był sekretarzem warszawskiej Komisji Spisowej i głównym odpowiedzialnym za sprawne jego przeprowadzenie. Wyniki tego spisu dla Warszawy zostały ogłoszone w opracowaniu Pierwaja wsieobszczaja pierepis naselenija Rossijskoj Imperii 1897 goda, t. 51. Sankt Petersburg 1904. W dorobku naukowym W. Załęskiego odnaleźć można także opracowania dotyczące organizacji badań statystycznych i teorii statystyki, między innymi odnoszące się do stopnia prawdopodobieństwa rezultatów badań statystycznych i zastosowania rachunku prawdopodobieństwa do tych badań. W kręgu zainteresowań W. Załęskiego była także historia statystyki administracyjnej i tematyka kongresów Międzynarodowego Instytutu Statystycznego. Zajmował się również zasadami funkcjonowania gospodarki i zagadnieniami związanymi z jej organizacją. Omawiał szczegółowo problemy związane z realizacją przez państwo polityki ekonomicznej, podstawowe pojęcia z zakresu ekonomii, a także historię rozwoju systemów ekonomicznych. Działalność organizacyjna i naukowa Witolda Załęskiego była niezwykle postępowa na ówczesne czasy i wniosła wiele do teorii i praktyki badań statystycznych. Twierdził, że statystyka jest zarazem metodą i nauką. Jako metoda oznacza ona systematycznie wieloliczne postrzeżenia przedsiębrane w celu otrzymania dokładnych ilościowych określeń – sprowadza różnice ilościowe na jakościowe. Statystyka jako nauka jest indukcyjną nauką postrzegania, która przy pomocy wyżej wspomnianej metody objaśnia oznaczone zjawiska (Kilka słów o teorii statystyki, 1868 r.). Z publikacjami tego wybitnego statystyka można zapoznać się w Centralnej Bibliotece Statystycznej.

Publikacje Witolda Załęskiego w zbiorach Centralnej Biblioteki Statystycznej