9 marca Dzień Statystyki Polskiej
Dzień 9 marca 1789 r. to ważna data w obradach Sejmu Czteroletniego. Właśnie tego dnia hrabia Fryderyk Józef Moszyński (1737 -1817) uzasadniał przeprowadzenie spisu statystycznego na ziemiach polskich. W efekcie Sejm uchwalił konstytucję o nazwie Lustracja dymów i podanie ludności, zarządzającą przeprowadzenie pierwszego ogólnokrajowego spisu ludności połączonego ze spisem dymów (domów). Przeprowadzono go 22 czerwca 1789 r., a 19 kwietnia 1790 r. zapoznano Sejm z wynikami. Fryderyk Józef Moszyński stał się pionierem polskiej myśli statystycznej, a jego zasługi nie zostały zapomniane. [...] Jego cyfry przestrzeni i ludności posiadały przeto w owym czasie najwyższy możliwie stopień wiarygodności, nie tylko te, które wyciągnął z akt urzędowych, ale i te, które obliczył podług przypuszczalnej rachuby… Pracę tę Sejm przyjął z wdzięcznością … (T. Korzon : Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta/1764-1794/. T.1, Kraków-Warszawa, 1897,s. 72). Dzięki działaniom Moszyńskiego powstały podstawy ewidencji ludności i statystyki krajowej. Opracował projekt organizacji spisu, podstawowe kategorie spisowe oraz wzory tablic. Zaprezentował także wyniki tego spisu w odrębnych tabelach pokazujących strukturę społeczną i terytorialny rozkład ludności (z wyłączeniem duchowieństwa i szlachty). Rejestr był anonimowy, zawierał dane o ilości mieszkańców gospodarstwa, ich statusie społecznym i zawodowym. Dla uczczenia tego wydarzenia Rada Główna Polskiego Towarzystwa Statystycznego wspólnie z Komitetem Statystyki i Ekonometrii Polskiej Akademii Nauk i Głównym Urzędem Statystycznym ustanowiły dzień 9 marca dorocznym Dniem Statystyki Polskiej. Obchody służą pokazaniu roli i znaczenia statystyki w procesie decydowania o rozwoju gospodarczym i społecznym kraju. Polska statystyka publiczna stanowi wsparcie dla parlamentarzystów, rządzących, organów samorządowych, przedsiębiorstw i instytucji. Jest też częścią europejskiego i globalnego systemu statystycznego. Dostarcza aktualnych informacji, przy zachowaniu wysokiej jakości danych. Celem statystyki publicznej jest nie tylko gromadzenie i udostępnianie danych charakteryzujących zjawiska i procesy społeczno-gospodarcze, które zaistniały w minionym okresie, ale także dostarczanie informacji służących formułowaniu prognoz. Statystyka towarzyszy nam od dawna i dotyka każdej dziedziny życia. Centralna Biblioteka Statystyczna gromadzi różne rodzaje dokumentów zawierających bieżące i retrospektywne, polskie i zagraniczne dane statystyczne. Wszystkie materiały udostępniane są w czytelni biblioteki, ale również online, dzięki zdigitalizowanemu zasobowi umieszczonemu w Bibliotece Cyfrowej. Dostęp do nich jest powszechny, bezpłatny i przyjazny czytelnikom. Zachęcamy do zapoznania się z naszymi zbiorami.
Grafika: Fryderyk Józef Moszyński na obrazie Józefa Grassiego. Źródło: pl.wikipedia.org, https://pl.wikipedia.org/wiki/Fryderyk_J%C3%B3zef_Moszy%C5%84ski [dostęp: 2023-02-16].
