21 lutego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego i Międzynarodowy Dzień Dziedzictwa Językowego
Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego przypomina o różnorodności językowej świata, a jednocześnie podkreśla wartość języka w rozwoju dziedzictwa kulturowego. Ustanowiony został przez UNESCO w 1999 r. i obchodzony jest 21 lutego.
Na świecie używa się od sześciu do ponad siedmiu tysięcy języków, z czego tylko niewielka cześć to języki wyrażane także przy pomocy pisma. Spory językoznawców w tej kwestii wynikają przede wszystkim z metody klasyfikacji języków oraz zróżnicowania dialektów, które w niektórych przypadkach są traktowane jako oddzielne języki. Języki używane w największym stopniu, jeśli chodzi o liczbę osób, które się nimi posługują to: chiński (mandaryński), angielski, hiszpański, hindi, arabski, portugalski, bengalski, rosyjski, japoński oraz niemiecki. Według badań prowadzonych przez SIL International (Summer Institute of Linguistics) w grupie języków świata, których nauka sprawia najwięcej trudności, znajdują się języki: islandzki, fiński, węgierski, polski, koreański, japoński, arabski i chiński (mandaryński). Język chiński w formie pisemnej składa się z kilkudziesięciu tysięcy znaków. Na co dzień używa się ich od 3 do 5 tysięcy, jednak każdy znak może być czytany bądź wymawiany na cztery sposoby (4 tony) i w zależności od tego mieć różne znaczenie. Co ciekawe, według wielu zestawień, do pięciu najłatwiejszych języków świata, których nauka wymaga poświęcenia najkrótszego czasu, można zaliczyć: hiszpański, włoski, szwedzki, niemiecki oraz angielski. Dość często pojawia się w tym kontekście także język swahili, a także język islandzki. Odnośnie języka angielskiego, nierzadko można spotkać opinie, że poziom trudności jego nauki jest mocno niedoceniany. Opanowanie go na zadowalającym poziomie wcale nie jest tak proste, jak wielu może się wydawać, zwłaszcza w porównaniu z początkowym etapem nauki tego języka. W rankingu języków świata pod względem ich wagi lub znaczenia (między innymi w związku z używaniem danego języka w takich dziedzinach jak: geografia, ekonomia, komunikacja, wiedza i media oraz dyplomacja) są: angielski, francuski, hiszpański, arabski, chiński (mandaryński), rosyjski, portugalski, niemiecki, japoński oraz hindi. Oprócz najpopularniejszych języków istnieją też niezwykle rzadkie i oryginalne. Różnią się od tych znanych i popularnych gramatyką, specyfiką słownictwa czy wreszcie wymową.
Tuyuka
Uważany za jeden z najtrudniejszych języków, jest używany przez rdzennych mieszkańców wschodniej Amazonii (ok. 1000 osób). Tuyuka to język polisyntetyczny, nie ma w nim różnic między słowem a zdaniem. Ponadto zawiera 140 rodzajów, klas rzeczowników.
Sentinel (sentinelski)
To język na świecie, który nigdy nie został zbadany przez naukowców. Używa go od 100 do 250 osób, mieszkańców archipelagu Andamanów w Indiach. Ludzie ci nigdy nie opuścili obszaru wyspy, którą zamieszkują. Są wrogo nastawieni do obcych i unikają wszelkich kontaktów z przybyszami z zewnątrz. W konsekwencji nic bliższego dzisiaj nie wiadomo ani na temat plemienia, ani używanego przez nich języka.
Hopi
Języka hopi używają Indianie Hopi (ok. 5000 osób) w Arizonie. Ich język odznacza się brakiem odniesienia do czasów przeszłego i przyszłego. Nie rozróżniają oni czasu i jego chronologii, za to czynności kwalifikują do kategorii zdarzeń, przewidywań i uogólnień. Wagę przywiązują za to do tego, jakie nastawienie do zdarzeń ma autor wypowiedzi.
Rotokas
To język ok. 4000 mieszkańców wyspy Bougainville (archipelag w Papui-Nowej Gwinei). Język ten słynie z jednego z najkrótszych alfabetów na świecie, składa się z jedynie 11 głosek (5 samogłosek i 6 spółgłosek). Mimo to mieszkańcy wyspy z powodzeniem porozumiewają się ze sobą
Pirahã
Język Indian (ok. 300) z obszaru południowej Ameryki (Brazylia). Alfabet pirahã składa się z 11 głosek (8 spółgłosek i 3 samogłosek). W języku tym nie ma określeń kolorów czy liczb. Mówiącym wystarcza określenie typu "dużo" lub "mało" czy "jasny" i "ciemny". Występuje tylko jedno określenie na matkę, ojca i dzieci, brak słów oznaczających innych członków rodziny. Nie ma zdań złożonych, wyrażeń fatycznych (proszę, dziękuję). Rzeczowniki i zaimki nie są odmieniane, natomiast czasowniki przyjmują aż 16 różnych form.
Arczyński
Język arczyński jest używany przez ok. 1000 osób zamieszkujących wioskę Archib (i kilka okolicznych wsi) na wybrzeżu Morza Kaspijskiego w południowym Dagestanie. Język ten nie ma formy piśmiennej, jest on używany wyłącznie w sytuacjach nieformalnych przez członków rodzin i znajomych.
Jupik (Yupik)
Jupik to język inuicki używany przez ok 12 tysięcy ludzi zamieszkujących zachodnią i południowo-środkową Alaskę oraz północno-wschodnią Syberię. Występuje w pięciu odmianach, różniących się do tego stopnia, że mieszkańcy poszczególnych regionów, na których występuje, nie zawsze są w stanie się ze sobą porozumieć. Jest językiem polisyntetycznym, to znaczy, że pojedyncze słowa mogą zawierać dłuższe treści, np. "tuntussuqatarniksaitengqiggtuq" oznacza "nie powiedział nam znów, że idzie polować na renifery".
!o!kung
!o!kung to język używany przez mieszkańców północnej Namibii i południowej Angoli. Podobnie jak inne języki khoisan, jest to język mlaskowy. Język ten dysponuje szczególnie bogatym zasobem fonemów (odrębnych dźwięków), a charakterystyczną cechą jest występowanie aż 48 wykrzykników, oznaczających odgłosy przypominające mlaski.
Jawajski
Języka jawajskiego używa ponad 85 mln osób (wyspa Jawa i inne części Indonezji). Rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki są w nim nieodmienne. Jednak to, co go wyróżnia, to występowanie aż 3 wariantów społecznych, które są używane zależnie od tego, do kogo się zwracamy. Ngoko to język prosty, znany przez wszystkich. Krama to wariant formalny, używany w sytuacjach oficjalnych. Natomiast madya to wariant pośredni, forma uprzejma używana np. podczas rozmów z przyjaciółmi. Warto dodać, że wszystkie trzy warianty różnią się między sobą słownictwem, składnią a nawet akcentem. Każdy mieszkaniec wyspy musi przyswoić sobie wszystkie trzy wersje tego języka.
Nuxálk
Nuxálk to język indian (ok. 200) z Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie. Należy do rodziny języków salish i zawiera jedynie 3 samogłoski, ale żadnych sonantów (spółgłosek zgłoskotwórczych). Składa się wyłącznie ze zbitek spółgłosek, które nie są rozdzielane na sylaby. Przykład: "clhp'xwlhtlhplhhskwts'" znaczy: "wtedy miał w posiadaniu garść jagód".
W 2012 r. w Polsce wystartowała kampania społeczna Ojczysty – dodaj do ulubionych, zorganizowana przez Narodowe Centrum Kultury i Radę Języka Polskiego. Kampania ma na celu podnoszenie świadomości językowej oraz kształtowanie poczucia odpowiedzialności za polszczyznę, promowanie poprawnej polszczyzny i rozwijanie zainteresowania językiem ojczystym, poprzez ukazywanie jego różnorodności oraz związków polszczyzny z kulturą materialną i duchową Polaków. Z tej okazji Rada Języka Polskiego wraz z Prezydentem Miasta Poznania oraz Centrum Kultury ZAMEK od 2017 r. współorganizuje otwarte debaty poświęcone różnym zagadnieniom językowym. Od 2022 r. wydarzenie to nosi nazwę Poznańskiej Debaty o Języku im. prof. Tadeusza Zgółki.
Na świecie po polsku mówi około 50 mln ludzi. Oczywiście większość z nich mieszka w Polsce, ale duże polskojęzyczne społeczności znajdziemy również m.in. w USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Izraelu, Argentynie, Brazylii, Białorusi, Danii, Estonii, Serbii czy Nowej Zelandii. Pierwsze elementarze nauki języka polskiego ukazały się na początku XVI w.
Pierwsze znane pełne zdanie po polsku pochodzi z Księgi Henrykowskiej z 1270 r. Dotyczy opisu życia codziennego i brzmi: Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj.