18 maja Międzynarodowy Dzień Muzeów
18 maja obchodzimy Międzynarodowy Dzień Muzeów. To doskonała okazja by przedstawić ukraińskie Muzeum Książki i Drukarstwa Ukrainy w Kijowie. Muzeum założone zostało 17 marca 1972 r. Początkowo było to Państwowe Muzeum Książki i Drukarstwa, w 2002 r. uzyskało obecną nazwę. Dla zwiedzających ekspozycje udostępniono w 1975 r. Muzeum mieści się w budynku dawnej drukarni Ławry Kijowsko-Peczerskiej. W 1991 r. rozpoczął się proces usuwania z wystawy eksponatów prezentujących totalitarną ideologię komunistyczną. W maju 2000 r., po czasowym zamknięciu z powodu remontu, muzeum zostało ponownie otwarte dla zwiedzających po raz drugi. Ideą przewodnią wszystkich ekspozycji muzealnych jest Książka i państwowość ukraińska bezpośrednio związana z rozwojem wydawnictw książkowych na Ukrainie. Projekt wnętrz został wykonany przez grupę artystów pod kierunkiem Anatolija Hajdamaki. Pierwsze piętro muzeum zajmują prace informujące o rozpowszechnieniu się pisma wśród Słowian Wschodnich. Prezentowane są znaleziska archeologiczne, m.in. napisy z jaskiń, ze ścian katedr, inskrypcje na przedmiotach gospodarstwa domowego czy korze brzozowej. Do dziś zachowały się rękopisy, wśród których znajdują się znane na całym świecie : Ewangelia Reims (XI-XIV w.), Ewangelia Ostromira (1056) oraz integralny atrybut inauguracji prezydentów Ukrainy - Ewangelia Peresopnycji (1556-1561). Kolejna wystawa opowiada o rozprzestrzenianiu się druku w Europie. Wśród oryginalnych, unikatowych zabytków drukarstwa znajduje się pierwsza drukowana ukraińska książka Apostoł (Lwów, 1574) i pierwsza słowiańska Biblia (Ostróg, 1581), wydana przez Iwana Fiodorowa. Można tutaj zapoznać się z rzadkimi wydaniami ukraińskich drukarni: dziełami liturgicznymi, literaturą biograficzną, kazaniami czy podręcznikami. Zwiedzającym prezentowane są drewniane klisze z XVIII-XIX w. i próbki papieru z filigranami. W dalszej części ekspozycja opowiada o reformie czcionek z lat 1708-1710, początkach i rozwoju druku czcionką cywilną. Do ówczesnych rarytasów książkowych należały wydania naukowe, podręczniki, pierwsze czasopisma ukraińskie i literatura dziecięca. Całość ekspozycji pierwszego piętra Muzeum uzupełniają prezentacje wnętrza dawnej drukarni i sprzęt drukarski (kopie maszyn drukarskich oraz oryginalne czcionki). Na drugim piętrze muzeum prezentowane są dwie ekspozycje. Pierwsza dotyczy historii książek i druku Ukrainy XX i początku XXI w., druga natomiast opowiada o książce jako przedmiocie kultury materialnej. Eksponaty w zwięzłej formie pokazują rozwój poligrafii nie tylko na Ukrainie, ale także w ośrodkach emigracji i diaspory ukraińskiej w Europie, Ameryce Północnej i Południowej oraz Australii. Początkowa część wystawy nosi tytuł „Księga Odrodzenia Rewolucyjnego. Wydawnictwa prywatne i spółdzielcze”. Druk ukraińskojęzyczny w tym okresie zaczął się szybko rozwijać, przez pierwsze dwie dekady na Ukrainie z powodzeniem działało ponad 100 wydawnictw. Kolejnym tematem wystawy jest „Księga a rewolucja ukraińska 1917-1922”. W drugiej i trzeciej dekadzie XX w. drukarnie ukraińskie czynnie uczestniczą w przezwyciężaniu analfabetyzmu, dzięki wydawaniu elementarzy i podręczników do samodzielnej nauki. Na ziemiach zachodnio-ukraińskich, które po II wojnie światowej znalazły się pod władzą sąsiednich państw, drukarstwo ukraińskie, choć przeżywające trudności gospodarcze, nadal nie było zabronione. W takich warunkach we Lwowie możliwe stało się opublikowanie np. Atlasu Ukrainy i krajów sąsiednich redagowanego przez Wołodymyra Kubijowycza. W latach 60 i 70 ukraińskie wydawnictwa stały się wyrazem intelektualnego ruchu oporu wobec ucisku politycznego. Potajemnie rozpowszechniane były prace w postaci rękopisów bądź przy pomocy maszyn do pisania. Ekspozycja prezentuje kserokopie biografii 20 ukraińskich więźniów politycznych oraz maszynopisy wydawanych przez nich pism. W latach 1970-1980 po raz pierwszy zaczęły ukazywać się ukraińskie encyklopedie branżowe, wydrukowano trzy tomowy Atlas języka ukraińskiego oraz duży Słownik języka ukraińskiego w 11 częściach. Ostania część ekspozycji muzealnej pokazuje budowę książki, historię ilustracji, liternictwo, oprawy oraz sposoby komponowania tekstu w drukarniach. Zaprezentowane są główne procesy powstawania książki w XX w. od rękopisu, maszynopisu, wydania upominkowego po współczesne formy ksiąg i miniatur książkowych.
Muzeum pozyskuje i rozszerza swój zasób różnymi drogami. Znaczące wpływy pochodzą z Kijowsko-Peczerskiego Rezerwatu Historyczno-Kulturalnego, z Wydziału Książki i Grafiki, lokalnych muzeów krajoznawczych, Lwowskiej Biblioteki Naukowej im Wasyla Stefanyka. Zbiory muzealne uzupełniają dary znanych kolekcjonerów i bibliologów, celnicy, artyści a także zakupy dokonywane ze środków Ministerstwa Kultury Ukrainy. Muzeum, podobnie jak w poprzednich dekadach, aktywnie współpracuje z wydawnictwami ukraińskimi, które nieodpłatnie przekazują swoje publikacje. Muzeum Książki i Drukarstwa Ukrainy posiada ponad 56 000 eksponatów.Oprócz opowiadania o rozwoju ksiąg ukraińskich od czasów starożytnych do współczesności, od 2010 r. w Muzeum odbywają się coroczne konferencje naukowe poświęcone Dniu Literatury i Języka Ukraińskiego. Stale prowadzone są także różnego rodzaju warsztaty, konkursy literackie, wystawy, prezentacje nowych książek. Od 2010 r. Muzeum organizuje coroczny festiwal książki dziecięcej „Alfabetowe królestwo magów i aniołów” z udziałem pisarzy, artystów, wydawców, nauczycieli, aktorów, grup artystycznych i dzieci z różnych miast Ukrainy.
Źródło zdjęcia: strona internetowa Muzeum Książki i Drukarstwa Ukrainy https://www.mkdu.com.ua/en/kolektsiia/online-collection/
Dostęp: 17.05.2022
